Γράφει ο Γιάννης Ν. Παληός
Ο Δημήτρης Φρεζούλης είναι μια σημαντική μορφή της δημοσιογραφίας και της λογοτεχνίας στη Χίο. Με το καθημερινό του χρονογράφημα και τις συγγραφικές του δουλειές έχει συμβάλει ουσιαστικά στη διατήρηση και ανάδειξη της τοπικής ιστορίας και του πολιτισμού.
Η γραφή του χαρακτηρίζεται από αμεσότητα, γνώση και αγάπη για τον τόπο του. Ένα από τα αξιοσημείωτα έργα του είναι τα δύο βιβλία Χίος: Η ζωή στην Κατοχή – Πείνα, Αντίσταση, Φυγαδεύσεις» και «Χίος: Οι πρόσφυγες της Κατοχής – Προκατοχικά, Κατοχικά, Φυγαδεύσεις, Τουρκία, Κύπρος, Μέση Ανατολή, Αφρική, Επιστροφή», αποτελούν πολύτιμες ιστορικές καταγραφές που φωτίζουν με ακρίβεια, συναίσθημα και τεκμηρίωση μια από τις πιο σκοτεινές, αλλά και ηρωικές περιόδους της Χίου κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο συγγραφέας με βαθιά γνώση της τοπικής ιστορίας, ερευνητική ακρίβεια και αφηγηματική δεξιοτεχνία, καταφέρνει να ζωντανέψει τα γεγονότα μέσα από τις σελίδες
του, συνδυάζοντας ιστορική ανάλυση, πλούσιο αρχειακό υλικό και μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν τη φρίκη του πολέμου. Η γραφή του δεν είναι απλώς καταγραφή γεγονότων· είναι ένα ιστορικό ταξίδι, όπου η τεκμηρίωση συνοδεύεται από μια αφηγηματική ροή που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
«Χίος: Η ζωή στην Κατοχή – Πείνα, Αντίσταση, Φυγαδεύσεις»: Στο πρώτο βιβλίο ο Δημήτρης Φρεζούλης καταγράφει με ρεαλισμό και ακρίβεια την καθημερινή ζωή των Χιωτών την περίοδο της Κατοχής αναδεικνύοντας τις δραματικές συνθήκες επιβίωσης, την πείνα, τον φόβο και την καταπίεση. Μέσα από ανέκδοτα ντοκουμέντα, άρθρα εφημερίδων, προφορικές μαρτυρίες και προσωπικές αφηγήσεις,
σκιαγραφεί τη δύσκολη πραγματικότητα ενός νησιού που δοκιμάστηκε σκληρά από τον πόλεμο. Ωστόσο η Χίος δεν υπήρξε μόνο θύμα της Κατοχής· υπήρξε και εστία αντίστασης και ηρωισμού. Το βιβλίο δίνει έμφαση στις αντιστασιακές δράσεις που αναπτύχθηκαν, στον κίνδυνο που διέτρεχαν όσοι συμμετείχαν σε αυτές, αλλά και στις αποστολές φυγάδευσης Χιωτών προς την ελεύθερη Ελλάδα ή άλλες περιοχές.
Ο συγγραφέας, χωρίς υπερβολές, αλλά με σεβασμό στα γεγονότα, αποδίδει την αγωνία, το θάρρος και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων που πάλεψαν για την ελευθερία. Η γραφή του, αν και βασισμένη σε ιστορικά στοιχεία, διαθέτει αφηγηματική δύναμη κάνοντας τον αναγνώστη να αισθάνεται σαν να βιώνει ο ίδιος τα γεγονότα. Δεν πρόκειται για μια ψυχρή καταγραφή στοιχείων, αλλά για ένα λογοτεχνικά επεξεργασμένο ιστορικό χρονικό, όπου η πληροφορία και το συναίσθημα συνυπάρχουν αρμονικά.
«Χίος: Οι πρόσφυγες της Κατοχής- Προκατοχικά, Κατοχικά, Φυγαδεύσεις, Τουρκία, Κύπρος, Μέση Ανατολή, Αφρική, Επιστροφή»: Στο δεύτερο βιβλίο ο Φρεζούλης αλλάζει το επίκεντρο της αφήγησής του εστιάζοντας όχι μόνο στην Κατοχή, αλλά και στη μοίρα των Χιωτών προσφύγων. Με έναν ενδελεχή και
σχολαστικά τεκμηριωμένο τρόπο καταγράφει τις συνθήκες που οδήγησαν στη μαζική
έξοδο των Χιωτών, τις διαδρομές που ακολούθησαν, τις δυσκολίες της προσφυγιάς και την
προσπάθειά τους να επιβιώσουν σε ξένες χώρες, από την Τουρκία και την Κύπρο έως τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται όχι μόνο στις δυσκολίες και τις κακουχίες που βίωσαν, αλλά και στην αντίδρασή τους, στην προσαρμογή τους σε ξένα εδάφη, καθώς και στη συμβολή τους στον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα από το εξωτερικό. Το βιβλίο δεν σταματά στην αφήγηση της φυγής τους, αλλά παρακολουθεί και την επιστροφή τους αποτυπώνοντας τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν οι Χιώτες όταν, μετά τον πόλεμο, βρέθηκαν ξανά στην πατρίδα τους, η οποία όμως δεν ήταν πια ίδια. Όπως και
στο πρώτο βιβλίο, έτσι και εδώ, ο συγγραφέας δεν περιορίζεται σε απλή ιστορική παράθεση στοιχείων, αλλά δίνει στον αναγνώστη ένα ανθρώπινο και βαθιά συγκινητικό χρονικό, όπου οι ιστορίες των ανθρώπων αποκτούν σάρκα και οστά.
Αυτό που κάνει τα βιβλία του Δημήτρη Φρεζούλη μοναδικά και εξαιρετικά πολύτιμα είναι ο τρόπος γραφής του. Ο συγγραφέας δεν προσεγγίζει την ιστορία ψυχρά και ακαδημαϊκά, αλλά με έναν βαθιά ανθρωποκεντρικό τρόπο. Η γλώσσα του είναι ζωντανή, παραστατική, με ρυθμό που ρέει φυσικά καθιστώντας τα βιβλία προσιτά τόσο στο ευρύ κοινό όσο και στους μελετητές της ιστορίας. Η αφήγησή του συνδυάζει ιστορικά στοιχεία με μαρτυρίες, δημιουργώντας ένα ζωντανό χρονικό όπου το παρελθόν αποκτά υπόσταση μέσα από τις προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων που το έζησαν. Διατηρεί αυστηρή τεκμηρίωση, βασισμένη σε αρχειακές πηγές και ανέκδοτο υλικό, αλλά δεν παραλείπει να ενσωματώσει
τη συναισθηματική διάσταση της Ιστορίας κάνοντας τα γεγονότα όχι απλά πληροφορίες, αλλά βιωματικές εμπειρίες για τον αναγνώστη. Η ικανότητά του να ισορροπεί ανάμεσα στην ιστορική ακρίβεια και τη λογοτεχνική αφήγηση είναι αυτή που καθιστά τα έργα του όχι μόνο χρήσιμα ως ιστορικές πηγές, αλλά και συναρπαστικά αναγνώσματα.
Τα βιβλία του Δημήτρη Φρεζούλη δεν είναι απλές ιστορικές μελέτες. Είναι μαρτυρίες, χρονικά και αφηγήματα ζωής, που δίνουν φωνή σε ανθρώπους που έζησαν την πιο σκληρή εποχή της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Με συνδυασμό ερευνητικής ακρίβειας και λογοτεχνικής δύναμης, ο Δημήτρης Φρεζούλης μας παραδίδει δύο έργα υψηλής αξίας, που δεν καταγράφουν απλώς την ιστορία, αλλά τη διασώζουν, τη ζωντανεύουν και τη μεταφέρουν στις επόμενες γενιές. Πρόκειται για βιβλία που κάθε Χιώτης –και όχι μόνο– θα έπρεπε να διαβάσει, όχι μόνο για να μάθει, αλλά και για να νιώσει την ιστορία της Κατοχής μέσα από τα μάτια των ανθρώπων που τη βίωσαν.
